YÜZ FELCİ (FASİYAL PARALİZİ)
 
Yüz bölgesi mimikleri sağlayan kasların hareketini sağlayan sinir ‘fasiyal sinir’ olarak adlandırılır. Kafa sinirlerinden olan bu sinir, beyinden bir çift çıkmakta olup yüz kaslarına ulaşır. Bu sinirde olan bir zedelenme sonucu ‘yüz felci (fasiyal paralizi)’ izlenir. 2 tip yüz felci vardır:

1-Santral tip yüz felci : Beyin sapı üzeri olan sorunlarda izlenir. Etkilenen beyin kısmının karşı tarafındaki yüzün kaş altı kısmındaki kaslarda yüz hareketleri yapılamaz. Alın hareketlerinde bir problem izlenmez.
2-Periferik tip yüz felci : beyin sapı ve sinirin daha uç kısımlarında oluşan zedelenme sonrası görülür.
Etkilenen tarafta alın kırıştırma ve diğer alın hareketleri yapılamaz.
Etkilenen tarafta göz kapağı kapatılamaz
Etkilenen tarafta yanak bukkal bölgesi şişirilemez
Etkilenen tarafta ağız köşesi sarkar, gülümseme yeterli yapılamaz.
 
Yüz felci hangi sebeplerle oluşur?
- Beyin tümörleri
- Beyin enfarktüsleri
- Bell’s palsi : Akut periferik yüz felcinin % 80’inin sebebidir.her 64 kişiden birinde görülme riski mevcuttur. Ailesinde bu ikayetten olan hamile kadınlar daha fazla risk altındadır. Herpes Simplex virüs enfeksiyonuyla ilgili olduğu düşünülmektedir.
- Ramsey Hunt sendormu (Herpes zoster otikus) : fasiyal sinir ve vestibülokohlear siniri etkileyen herpes zoster enfeksiyonudur. Yüz felci, kulak ağrısı, duyma kaybı, cilt vezikülleri, vertigo ile karakterizedir.
- Travma : Temporal kemik kırıkları, künt sinir travmaları, kesici fasiyal sinir yarlanmaları, ameliyat içi fasiyal sinir zedelenmeleri
- Akut-kronik orta kulak iltihapları
- Nörosarkoidoz
- Moebius sendromu : Doğuştan her iki fasiyal sinir gelişmemesi sonucu her iki taraflı yüz felci ve göz hareketi problemi olmasıdır. Kesin sebebi bilinmemektedir.
- Tümörler : Fasiyal nöroma, hemanjiomlar, parotis bezi tümörleri, akustik nöromlar ve metastatik tümörler en sık yüz felci yapan tümörlerdir.
- Diğer (AİDS, otoimmün, Kawasaki hastalığı, Guillain-Barre sendromu, doğum travması…)
 
Bell’s palsi tedavisi nasıldır?
En sık izlenen yüz felci tipidir.
-Hastaların % 85’i tamamen iyileşir.
-Hastaların %10’unda kısmi iyileşme olur. Sinkinezi (istenmeyen ve beklenmeyen yüz hareketleri) ve kısmi yüz kası zayıflığı izlenir.
-Hastaların % 5’inde ise kalıcı yüz felci izlenir.
 
Yüz felcinin diğer sebepleri ekarte edilir edilmez, tedaviye başlanmalıdır. Antiviral ilaç tedavisi (Asiklovir, Famsiklovir), yüksek doz steroid (prednison) tedavisi başlanır. Eğer ciddi yüz felci mevcutsa EMG, BT ve MRG tetkikler yapılmalıdır. Kornea ülserlerinden korunmak amacıyla göz damlaları kullanılmalıdır.
 
Sinkinezi nedir?
Sinkinezi ‘istemsiz hareket’ demektir. Bell’s palsi veya fasiyal sinir kesimi ve onarımı sonrası, fasiyal sinirin anormal rejenerasyonu sonucu yüz hareketlerinde istenmeyen kas gruplarının kendiliğinden hareket etmesi şeklinde olur. Örneğin; bir gülümseme sırasında göz kapağının kendiliğinden kapanması gibi…

Yüz felci başlangıcı tesbiti ile sinkinezi gelişmesinin engellenmesi için hasta eğitimi önemlidir.

- Yiyecekleri gözleri açık iken çiğnemek
- Konuşurken normal bölge yüz yarısını yukarıda tutmak
- Sakız çiğnemekten kaçınmak
- Güneş gözlükleri kullanmak
- Ağız içi yanak kısmına masaj yapmak
- Göz kasları germe hareketleri
- Yavaş ve asimetrik hareketleri öğretmek
özellikle yüz felci gelişiminin ilk 3-4 ayında sinkinezi gelişimini engellemek için gereklidir.
 
Sinkinezi tedavisi nasıl olur?
Fizik tedavi : Nöromusküler yeniden eğitim ve fizik tedavi programı şikayetler başladığı anda başlanmalıdır. Yüz felci oluştuğunda yıllar sonra bile tedaviye başlanabilir. Tedavide ilk önce anormal hareket eden kaslar tesbit edilir.
Botoks tedavisi : Göz kasları(orbikülaris kas), boyun bantları (plastisma) ve çene gamzesi (mentasis kas) bu amaçla botok uygulaması yapılan en sık bölgelerdir. Yüz nöromusküler tedavisi ile birlikte uygulanır.
Cerrahi tedavi : Ağız köşesi statik askıları, blefaroplasti ve boyun bantları cerrahi manipülasyonları uygulanabilir.
 
 
Yüz felci tedavisinde cerrahi seçenekler nelerdir?
Fasiyal sinir onarımı : Direk kesi olan durumlarda sinir direk olarak erken dönemde onarılır.
Hipoglossal-fasiyal sinir onarımı : Fasiyal sinir ciidi zarar gördüğünde hipoglossal sinir, trigeminal sinir ( çiğneme kasları siniri) ya da aksesuar sinir ucuyla fasiyal sinir onarımı yapılır.

Tensör fasya lata statik askı : Hareket kabiliyeti olmayan bir yöntemdir. Statik olarak yüz simetrisi sağlamak için yapılır.
Temporalis kas transferi (göz kapağı için)
Trigeminal sinir-grasilis kas transferi ( Möbiüs sendromu için)
Sinir nakli (Cross face sinir nakli) : Bacaktan alınan sinir greftiyle, normal olan yüz bölgesinin sinir ucunu karşı felçli kısım sinirine ulaştırarak yapılır.En iyi sonuçları yüz felcinin görüldüğü ilk 3 ayda yapıldığında gösterir.
Göz kapağına altın yerleştirilmesi : Göz kapağının kapatılamadığı durumlarda, kapağın açık kalmasını engellemek için yapılır.
Grasilis kas transferi : Sinir transferi için geç kalındığında, uzun süre önce yüz felci geliştiğinde sinir nakli sonrası, grasilis kas-sinir transferi yüz hareketleri rekonstrüksiyonu için yapılır.
Pektoralis minör kas transferi : Daha az tercih edilen bir kas –sinir transferidir.
Tarsorafi : Göz kapakları kısmen birbirine dikilerek açık kalmasının engellenmesi amaçlanır.
Yüz germe ameliyatı, orta-yüz germe ameliyatı
Alın germe ameliyatı
Botoks tedavisi
Palpebral (eyelid) spring