BEN ALDIRMA (BEN CERRAHİSİ)
 
BEN (NEVÜS) nedir?
Ben (nevüs ya da mole), ciltteki melanin denilen pigmenti üreten hücrelerin iyi huylu sınırlı oluşturduğu cilt lezyonlarının ortak adıdır. Bütün yenidoğanlar benlerle doğarlar, fakat pigment üretmedikleri için doğuşta genelde görülmezler. Doğumdan sonraki birkaç hafta ya da ayda, melanosit hücreleri pigment üretirler. Doğuştan bulunan lekeler ise 100 bebekte 1 görülür. Benler avuç içleri,ayak tabanları ve genital bölge dahil vücutta her yerde bulunur. Benler olgunlaştıkça çeşitli formlara ayrılırlar:

1- Junctional nevüs: Genelde çocukluk çağda görülürler.
2- Compound nevüs: Genelde ergenliğe geçişte görülürler.
3- İntradermal nevüs: Erişkinlikte görülen kabarık benlerdir.
4- Blue nevüs: Melanin pigmentinin cildin daha derininde görüldüğü benlerdir.
5- Konjenital nevüs: Doğumda zaten var olan, önceden melanin pigment üretimi olmuş olan benlerdir. Kıllı veya kılsız olabilirler. Dev boyutlara ulaşabilirler. Bu benlerin %2-%42’si malign melanom denilen cilt kanserine döner.
6- Displastik nevüs: İyi huylu nevus olmalarına rağmen, histolojik olarak malign melanomdaki gibi atipik değişiklikler gösterir.
7- Spitz nevüs: Genelde yüzde ve çocuklarda görülür.
8- Mongolian lekesi: Yenidoğanlarda kalçada görülür. Çocukluk çağında kaybolur.

9- Spider nevüs: Şekilleri örümceğe benzeyen, sıklıkla kadın ve çocuklarda genellikle yüz, boyunve göğsün üst kısımlarında parlak kırmzı renkte görülür. Güneş ışığı maruziyetinde, östrojen tedavisi alanlarda ve karaciğer hastalıklarında ortaya çıkar.

10- Ito nevüsü ve Ota nevüs: Yüz veya omuzdaki doğuştan olan düz kahverengi benlerdir.
 
Benler kanser dokusu mudur? Tüm benler kansere mi dönüşür?
Benler iyi huylu cilt lezyonlarıdır. Kanserli hücreler değildirler. Ancak bazı benler zamanla cilt kanserine dönüşebilirler. Malign melanom adlı cilt kanserinin %70'i normal deriden kaynaklanırken, %30'u ise önceden mevcut bir benin değişikliğe uğraması ile oluşmaktadır. İnsanların ‘ben’ zannetiği bazı cilt lezyonları aslında cilt kanseri olabilmektedir. Bunların cerrahi olarak çıkarılması ve tedavisi gerekmektedir.
 
Ben aldırmanın bir zararı var mıdır?
Uzman doktorun takibi ve önerisiyle, cilt kanserine benzediği ya da dönüşme riski olduğundan dolayı bazı benleri almak ve patolojik olarak incelemek gerekebilmektedir. Tam tersine, bu tür ben ve ben benzeri lezyonların alınmaması ve patolojik olarak incelenmemesi hayati tehlike taşıyabilir. Var olan bir cilt kanseri gözden kaçırılabilir. Bunun dışında kişinin estetik ya da farklı kaygılarla benlerini aldırması tamamen  kendi isteğine bağlıdır. Ben aldırmanın halk arasında yanlış olarak algılandığı gibi ‘ ben sayısını arttırıcı, kanser yapıcı’ etkisi bulunmamaktadır.
 
Ben aldındıktan sonra ölüm izlenir mi?
Halk arasındaki yanlış inanışlardan bir tanesi de ‘ Ben aldırdı, kansere çevirdi, vücuduna yayıldı ve öldü’ şeklindeki düşüncelerdir. Bu inanışların sebebi birkaç sebebe bağlanabilir:

1- ‘ Ben’, ‘leke’ veya ‘yara’ gibi isimler vücutta bulunan cilt lezyonları için kullanılan, halk arasındaki en genel terimlerdir. Bu isimler, kesin bir cilt lezyonu için kullanılmadığı gibi hem iyi huylu cilt lezyonları hem de cilt kanserleri için kullanılabilmektedir. Yani aslında cilt kanseri olan bir lezyon, halk arasında ‘ben’ olarak adlandırılabilinmekte ve lezyonun cilt kanseri olduğu bilinmeyebilinmektedir. Bu nedenle hasta veya yakınları tarafından önemsenmemekte, tedavide geç kalınmaktadır.

2- Var olan cilt lezyonu veya yarasının tedavisi için doktora başvurmaktan korkan hastalar tedavide geç kalmakta, kanserin yayılmasına fırsat vermektedirler. Bazen de çeşitli ot ve ilaçlarla kendileri tedavi uygulayarak kötü sonuçlara yol açabilmektedirler.

3- Deriden çıkarılan, ‘ben’ olduğu farzedilen lezyonun histopatolojik incelemesi yapılmamıştır. Bu nedenle muhtemel cilt kanseri olup olmadığı öğrenilememiş ve tedavisi eksik kalmıştır.

4- Deriden çıkarılan lezyonun, histopatolojik incelemesi yapılmış ve cilt kanseri tanısı konulmuş olmasına rağmen; hastanın veya yakınının çeşitli sebeplerle kontrole gelmemesi gibi nedenlerle tedavisi eksik kalmıştır.

5- Alınan benin histopatolojik inceleme sonucu ileri safhada cilt kanseri olarak belirlendiği ve vücutta yayılımlar ( metastazlar) izlendiği durumlarda ise hastanın kaybı izlenebilir. Bu kaybın cerrahi işlemle ilgisi yoktur. Cerrahi işlem ve diğer tetkikler bize hastalığın safhası hakkında bilgi vermiştir; farkındalık sağlamıştır. Yani herhangi bir işlem yapılmamış olsa dahi hastalık ileri derece evrede bulunmaktadır; hasta ve hekim durumun detaylı olarak nasıl ve ne olduğunu bilmemektedir.
 
Hangi özelliğe sahip benler tehlike sinyali verirler?
Tehlikeli olabilecek benlerin tespit ve takip edilmesi son derece önemlidir. ABCDE Skorlama Metodu şüpheli benlerin tetkikinde yardımcı olur. Aşağıdaki skorlamalardan en az bir tanesi ya da fazlasına uyan benleriniz doktorumuz tarafından incelemeye alınır.
A - Asimetri
B - Benin sınırları                     C - Benin rengi
D - Benin çapı
E - Görünümündeki hızlı ve ani değişim (Elevation or evolving)
 
Tehlike sinyali veren durumlar;
- Renk Değişikliği
- Ölçüsünde ya da kalınlığında büyüme ya da küçülme
- Ben etrafındaki ciltte değişiklik (kızarıklık, beyazlaşma ya da şişme)
- Kaşıntı ya da acı varsa
- Kanayan ben
- Yeni çıkan benler (25 yaşından büyüklerde)
 ‘Çirkin ördek yavrusu belirtisi’ nedir?
Özellikle bol beni bulunan insanlarda, ciltteki lezyonların ortak karakterleri korele edilir. Ortak özelliklerden önemli ölçüde ayrılan benler daha profesyonel incemeye tabi tutulurlar.
 
Benler nasıl takip edilirler?
‘Dermatoskopi’, deri yüzeyi mikroskopisidir. Pigmentli lezyonların ve benlerin tanısında kullanılır. Dermatoskop ile pigmentli lezyonlar 30 kat büyütülerek, tüm gövdenin ben haritalanması yapılabilir. ‘Bilgisayarlı dermatoskop’ ile derideki ben ve lekeler değerlendirir, raporlandırılırıp arşivlenir. ‘Ben haritası’ çıkarılır. Benlerin zaman aralıklarında değişimlerinin saptanması ve incelenmesi bilgisayar ekranında kolayca yapılabilir. Hasta doktoru ile beraber bu değişimleri ekranda aynı anda eski bulgularla karşılaştırarak görebilir. Sonraki kontrollerde elde edilecek görüntüyle karşılaştırma şansı sağlanır. Dijital dermatoskop bende izlenen şüpheli değişiklikleri matematiksel olarak hesaplar ve malign melanom ( deri kanseri) riskini gösteren bir indeks oluşturur. Bu indeks tanıda ve tedavinin planlanmasında yardımcıdır. Çıplak gözle erken evre cilt kanserinde (malign melanom ) tanı şansı %60 iken dijital dermatoskopik inceleme ile %90 üzerine çıkar.
 
Cerrahi tedaviler nelerdir?
Ben, iyi huylu cilt lezyonları ve cilt kanserlerinde asıl tedavi; cerrahi eksizyondur. Bu sayede hem lezyon çıkarılır, hem de çıkarılan parça histopatolojik olarak incelenir ve önceden bilinmeyen bir cilt kanseri varlığı gözden kaçırılmaz. Çeşitli cerrahi tedavi seçenekleri mevcuttur:

1- Basit eksizyon: Eksizyon sonrası dikiş atılır
2- Seri eksizyon: Doğuştan dev nevüslerde, tek seansta lezyonun hepsi çıkarılamazsa birkç hafta arayla 2 ya da 3 seans halinde eksizyon yapılır.
3- Shave (tıraşlama): Seboreik keratoz gibi bazı cilt lezyonları tıraşlanarak çıkarılır, takibinde pansumanla üst kısmın iyileşmesi izlenir. Dikiş atılmaz.
4- Eksizyon ve greftleme: Çıkarılan ben sonrası, yara direk olarak dikişle uygun şekilde kapatılamadığı durumda, vücudun bir başka bölgesinden deri yaması alınarak kapatılır.
5- Eksizyon ve flep cerrahisi: Çıkarılan ben sonrası yara direk dikişle uygun şekilde kapatılamadığı durumda, çevre dokular yara bölgesine çevrilerek veya uzak dokular kullanılarak açık yara kapatılır.
   
Kriyoterapi nedir?
Kriyoterapide, karbondioksit veya azot gazı üreten bir cihazla çok düşük derecelerle (-60,-90) elde edilen düşük ısının donma etkisinden yararlanılarak bazı cilt lezyonları dondurulur.Dokular üzerinde dondurucu ısı lezyonun protein yapısını değiştirerek yanma benzeri etki ile kullanılan bir tedavi yöntemidir. Dondurucu ısının oluşturduğu yara, 2-4 hafta arasında iyileşir. İyi huylu olduğuna emin olunan ve küçük ebatlı lezyonlar üzerinde uygulanır. Daha çok siğiller, akneler ve güneş lekeleri için tercih edilir. Anestezi ve dikiş gerektirmeyen bu yöntem sonrası günlük hayata devam edilebilir. Büyük ebatlı lezyonlarad kullanıldığı zaman geniş, kapanmayan yaralar oluşma riski mevcuttur. En önemli dezavantajı ise dokuya zarar verdiği için, histopatolojik olarak incelenecek bir dokunun elde edilememesidir.
 
Elektrokoter tedavisi nedir?
Yüksek frekanslı radyofrekans dalga üreten cihazla uygulama noktasında ani ısı oluşturarak canlı hücrelerin sıvısını buharlaştırma ve hücre zarını parçalayıp yok etme prensibiyle çalışır.Genelde siğiller ve etbeni denilen papillömatöz cilt lezyonlarında kullanılır. Yok edici bir yöntem olduğu için histopatolojik olarak incelenecek bir doku elde edilemez. İşlem esnasında ağrı duyulması sıklıkla izlenir.
 
Lazer tedavisi nedir?
Lazer tedavisinde, seçici fototermoliz uygulanarak ciltteki çeşitli problemler giderilebilir. Ciltteki çeşitli renkli moleküller hedef alınarak, sağlam dokunun daha az hasar görmesi sağlanır. Nisbeten daha az ağrılı bir yöntemdir. Hasta kolaylıkla günlük işlerine dönebilir.Ciltteki yaşlılık lekeleri, güneş lekeleri, bazı damarsal lezyonlar ve bazı benler üzerinde uygulanabilir. Çoğu zaman 2-4 hafta arayla 3-4 seans gerekmektedir. İşlem sonrası güneş ışınlarından korunmak, iz kalmasını engellemek için çok önemlidir. Yok edici bir yöntem olduğu için histopatolojik olarak incelenecek bir doku elde edilemez.
 
Radyofrekans cerrahisi nedir?
Radyocerrahi, 3.8 MHz yüksek frekanslı radyo dalgaları ile, basınçsız, minimum doku hasarı ile kansız kesme ve koagülasyon işlemidir. Çeşitli damarsal lezyonlarda kullanılır. Yok edici bir yöntem olduğu için histopatolojik olarak incelenecek bir doku elde edilemez.