ORTOGNATİK CERRAHİ (ÇENE ESTETİĞİ AMELİYATLARI)
Güzel bir gülüş, uygun bir ısırış, sağlıklı çiğneme fonksiyonları ve yüz bölgesi görünüşünde her iki çenenin çok önemli yeri bulunmaktadır. Mandibula adı verilen alt çene ile maksilla adı verilen üst çene birlikte dişlerin estetik görünüşünde ciddi rol oynamaktadır. Hem estetik hem de fonksiyonel açıdan şikayeti olanlar çene estetiği ve ortognatik cerrahi için sıklıkla tedavi aramaktadırlar.
Ortognatik kelimesi, orthos (düz) ve gnathos (çene) kelimelerinin birleşmesiyle elde edilmiştir. Düz/düzgün çeneyi tariflemektedir. Ortognatik cerrahi ise, alt çene ( mandibula) ve/veya üst çenenin (maksilla) cerrahi olarak öne veya arkaya, yukarı veya aşağıya, sağa veya sola 3 boyutlu olarak hareket ettirilerek düzeltildiği ameliyatlardır. Bu yöntemle doğuştan veya gelişimsel çene problemleri, travma sonrası deformiteler ve uyku apnesi ile ilişkili problemler düzeltilebilir. Ortognatik cerrahinin amacı ideal çene ve diş kapanmasını sağlayarak yüz estetiğini optimize etmektir.
Her iki çeneyle ilgili estetik kaygı yanında başka şikayetleri olan kişiler de az değildir. Bu şikayetler:
1- Alt çene ve üst çene dişlerim birbirine temas etmiyor
2- Yemek yerken yiyecekleri yeterince çiğneyemiyorum.
3- Alt çenemin bir tarafı diğer tarafa kaymış.
4- Küçükken çenem kırılmış. Kırık tedavi edilmemiş. Alt çenem eğri kaynamış.
5- Üst çenem çok basık ve geride duruyor.
6- Tavşan dudak nedeniyle pek çok ameliyat oldum. Üst çenem ve dudağım basık duruyor.
8- Çocuğumun çeneleri normalden küçük görünüyor. Nefes almada sıkıntıları var.
9- Alt çene şekil bozukluğum nedeniyle konuşmamda problemler oluyor.
10- Çene eklemimde ağrı var.
- Alt çenenin ileri/geri alınması
- Üst çenenin ileri/geri alınması
- Her iki çenenin sağa/sola çevrilmesi
- Her iki çenenin birbirine göre yukarı/aşağı ilerletilmesi
- İki çeneye de yapılan kombine ameliyatlar
- Yeni kemik oluşumu sağlamak için her iki çenede ‘distraksiyon’ yöntemi uygulamaları yapılabilir.
Ortognatik cerrahi hangi yaşta yapılır?
Ortalama 17-18 yaşından sonra yapılabilen bu ameliyatlar için çene gelişimi tamamlanması beklenir. Bayanlarda gelişim daha önce tamamlandığı için 1-2 yıl daha önce yapılabilir. Nefes alma problemleri olan hastalarda ise daha erken yaşlarda ameliyatlar da yapılabilir.
Ameliyat öncesi nasıl bir tedavi ve izlem yapılır?
Yapılacak ameliyat, bir Dişhekimliği üst branşı olan Ortodonti uzmanı ve Plastik Cerrahi uzmanının birlikte takip ve kararı ile planlanır. Hem ameliyat öncesi hem de sonrasında hastanın diş telleri ile ortodontik tedavi olması gerekebilir. Ameliyat öncesi bu tedavi 3 ay-2 yıl arası kadar süre devam etmesi gerekebilmektedir. Bu süre içinde yapılan ortodontik tedavide dişler doğru konuma getirilir; böylelikle ameliyat sırasında alt ve üst çenenin en uygun şekilde düzeltilmesi ve doğru şekilde kapanması yapılabilir. Ameliyatı tekniği ve kemikleri oynatma miktarı çeşitli özel grafilerle ölçülerek karar verilir. Ameliyat planı, özel filmlerde sefalometrik ölçümler yapılarak yapılır. 3 boyutlu model cerrahisi ve 3 boyutlu bilgisayar programlarında ameliyat öncesi çalışmalar yapılır; ölçümler yapılır.
Genel anestezi altında ve takriben 2-3 saatlik bir ameliyat sonrası hasta istenilen düzgün ve estetik çene şekline kavuşur. Ağız içinden yapılan kesilerle, alt ve/veya üst çene kemiklerinde çeşitli düzgün kırıklar yapılır ve planlar doğrultusunda düzeltmeler sonrası titanyum plak ve vidalarla kemikler doğru pozisyonda sabitlenir.
Ameliyat sonrası 1-3. Günlerde dişler birbirine sabitlenir. Dişlerde bulunan özel tellere takılan özel lastikler vasıtasıyla her iki çenenin 6-8 hafta kadar kapalı olması sağlanır. Bu süre zarfında hastanın kilo kaybetmemesi için beslenmesine dikkat edilmeli ve özel besleme içecekleri kullanılmalıdır. Ameliyat sonrası bir süre daha ortodontik tedaviye devam edilir.
Sonuçları son derece yüz güldürücü olan çene estetiği ve ortognatik cerrahi yöntemleri, yeterli tıbbi ve cerrahi eğitim almış plastik cerrahi uzmanları tarafından gerçekleştirilmelidir.
ÇENE UCU ESTETİĞİ (GENİOPLASTİ)
Çene estetiğinde yapılan en sık ameliyatlarda biri ‘çene ucu estetiği’ (genioplasti)dir. Alt çene ucu az gelişmiş, ya da yüzün orta kısmına göre daha ileride veya geride olan hastalara çeşitli estetik müdahaleler yapılabilinmektedir. Çoğunluğu ağız içinden yapılan bu yöntemlerde, hastanın çene ucu ileriye veya geriye alınabilinmektedir. Bazen de çene ucu protezleri, alt çene uç kısmını daha belirgin hale getirmek için kullanılabilir.
DUDAK-DAMAK YARIKLARI ve ORTOGNATİK CERRAHİ
Dudak ve damak yarıklı çocuklarda doğuştan itibaren ve büyüme süresince çeşitli yumuşak doku ve kemik şekil bozuklukları olabilir. Yarığın şiddetine göre problemler de çeşitli olabilmektedir. Doğumdan itibaren, bu hastalar plastik cerrahi uzmanı tarafından kontrol altında tutulmalıdır. Ortodonti uzmanları tarafından yapılan apereylerin kullanılmasıyla dudak ve damak bölgesindeki açıklıklar daha düzgün ve dar hale getirilir. Ayrıca burun bölgesi şekil bozukluğu da düzeltilir. Böylelikle ameliyat esnasında olabilecek en iyi sonucu almak mümkün olur. Bu nedenle plastik cerrahi uzmanı ve ortodonti uzmanı işbirliği bu hastalarda en iyi sonucu elde etmek için önemlidir.
Dudak ve damak yarığı olan çocuklarda, yarıkların cerrahi olarak düzeltilmesi sonrası, ilerleyen dönemde üst çenede gelişme geriliği olabilmektedir. Bu durumda da önce ortodontik tedavi sonra da ortognatik cerrahi uygulanması gerekebilmektedir. Çeşitli ortognatik cerrahi tekniklerin yanı sıra ‘Distraktör ya da RED’ denilen cihazlar kullanılarak üst çene kemik distraksiyonu yöntemi ile üst çene ilerletilmesi gerekebilir. Bu yöntemde ameliyat sonrası, bu cihazlar, bir anahtarla günlük belli bir miktar çevrilerek günler içinde yavaş yavaş çenenin ilerletilmesi ve bu ilerleyen noktada yeni kemik doku oluşması sağlanır.